Onsenowe szaleństwo stonowanych Japończyków
Onseny to chyba najbardziej japońska z japońskich atrakcji. Istnieją dowody, że korzystano z ich dobrodziejstw już 3000 lat temu. Żeby zrozumieć, co takiego szczególnego Japończycy upodobali sobie w stadnym moczeniu się, tak jak ich pan Bóg stworzył, w często mętnej, gorącej wodzie, trzeba wykonać mały research. Oto parę wygrzebanych faktów, wniosków i obserwacji.
Co to w ogóle jest ten ‘onsen’?
Termin ‘onsen’ dosłownie oznacza ‘gorące źródło’. Wodę zwykle podgrzewa wulkaniczna magma. Jednak niektóre źródła pobierają ciepło z podziemnych płyt diastroficznych i elementów radioaktywnych. Eksperci twierdzą nawet, że są takie, które podgrzewane są przez jądro ziemi.
Wody wytryskują na powierzchnię naturalnie lub wykorzystuje się w celu ich wydobycia specjalne pompy mechaniczne.
Jednak nie wszystkie źródła z naturalnie ciepłą wodą to onseny. W onsenie woda musi mieć odpowiednie stężenie przynajmniej jednego z listy dziewiętnastu naturalnych minerałów. Reguluje to specjalne prawo, uchwalone w Japonii w 1948 roku. Zawartość minerałów w gorącym źródle zależy od czynników geograficznych, geologicznych oraz bliskości wulkanicznej magmy.
Zdarzają się cwaniacy, którzy do zwykłego gorącego źródła dosypują sztucznych ekstraktów mineralnych, żeby spełnić normy i móc nazwać się onsenem. Są też hotele, które najzwyczajniej podgrzewają wodę i wabią turystów hasłem ‘gorące źródło’. Warto więc dobrze sprawdzić zanim się wykupi wstęp do któregoś z nich.
Obecnie w Japonii istnieje około 3000 najprawdziwszych, naturalnych onsenów.
Dlaczego Japończycy tak kochają ‘onseny’?
Po pierwsze: Japończycy wierzą w uzdrowicielskie moce onsenów.
Już w japońskiej mitologii można znaleźć wzmianki o leczniczych właściwościach gorących źródeł. Historyczne księgi podają, że podczas wojen w XV i XVI wieku ranni wojownicy wkładani byli do źródeł, w celu przyspieszenia gojenia się ran i ich powrotu na front. Zanim w XX wieku Japonia otworzyła się na zachodnią medycynę, gorące źródła były częścią procesu leczenia najróżniejszych chorób. Ich cudowne właściwości promowali w szczególności buddyjscy mnisi. Stąd Japończycy po dziś dzień kurują swoje dolegliwości w onsenach. Podobno onsenowskie wody pomagają na nerwobóle, mięśniobóle, reumatyzm, choroby skóry. Minerały takie jak kwas węglowy, wodór, siarczany, rad mają obniżać ciśnienie krwi i arteriosklerozę.
Po drugie: jest to dla Japończyków czas relaksu.
Japończycy przychodzą do onsenu, żeby się odprężyć, rozluźnić mięśnie, wygrzać kości. Warunki sprzyjają przemyśleniom i medytacji, oczyszczają umysł i ciało. Onsen spełnia wtedy funkcje dużej wanny, do której wsypane są relaksujące sole. Jedyna różnica to fakt, że trzeba dzielić ją z innymi.
Po trzecie: jest to popularne miejsce spotkań towarzyskich.
Japończycy lubią spędzać w onsenach swój wolny czas. Mają okazję spotkać się z sąsiadem czy znajomymi, spokojnie porozmawiać, omówić interesy, poplotkować. Często umawiają się tam całymi grupami. Spotkanie w onsenie ma ogromną przewagę nad spotkaniami w restauracjach czy pubach. Mianowicie w onsenie wszyscy są nadzy. Nagość sprzyja usunięciu barier: każdy jest taki sam; każdy jest równy sobie. Znika konfucjańska hierarchia, znikają podziały klasowe i majątkowe. Istnieje nawet takie pojęcie jak ‘naga komunikacja’ odnosząca się do swobody rozmów w onsenie. W onsenie Japończycy są znacznie bardziej otwarci względem drugiego człowieka.
W onsenie każdy wystawia na wzrok innych swoje niedoskonałości. Okazuje się, że nie wszyscy mają figury modeli, wyglądają inaczej niż na własnych Instagramach. To manifestacja szczerości i wiarygodności, lepsza niż jakiekolwiek słowa. Uczy też młodych ludzi, że wcale nie muszą wyglądać jak telewizyjne gwiazdy.
Po czwarte: pobyt w onsenie to przeżycie religijne
Onsen to miejsce, gdzie spotyka się siła ognia wulkanu z siłą wód oceanu. Połączone siły boskie dotykają więc zwykłego człowieka ze zdwojoną siłą, oczyszczając jego dusze i ciało. Wielu Japończyków wierzy, że w onsenach zbliżają się do natury i zamieszkującej ją świętych duchów.
Po piąte: mogą się umyć w przyzwoitych warunkach.
Nie wszyscy Japończycy pomieścili łazienki w swoich mikroskopijnych mieszkankach. Pracownicy fabryk często mieszkają w przyfabrycznych bursach, gdzie do dyspozycji mają jedynie wspólny prysznic. Przed wejściem do gorącego źródła znajdują się stanowiska, przy których trzeba się porządnie wyszorować. Następnie można się porządnie w źródlanej wodzie wymoczyć. Komfort nie do porównania z myciem pod ciasnym prysznicem czy, jeszcze gorzej, w zlewie.
Czy onsen onsenowi równy?
Otóż nie. Najczęściej do onsenów wchodzi się zupełnie nago. Zdarzają się jednak takie, do których z reguły wchodzi się nago, jednak, jeżeli kogoś zbyt mocno to krępuje, ma prawo się okryć, bez wzbudzania większej sensacji. Bywają onseny, w których jest wręcz obowiązek noszenia stroju kąpielowego.
Onseny zwykle są niekoedukacyjne, jednak bywają też koedukacyjne.
Są onseny duże i małe. Jeżeli para chce wynająć onsen tylko dla siebie prosi o konyoku buro. Jeżeli grupa znajomych chce mieć swój prywatny onsen prosi o kashikiri. Aczkolwiek takie opcje występują prawie wyłącznie w hotelach turystycznych, więc z lokalnym doświadczeniem nie ma to właściwie nic wspólnego.
Są onseny na otwartym powietrzu (rotem-buro) stworzone przez naturę, posadowione gdzieś w skałach czy nad brzegiem oceanu. Są też takie obetonowane przez człowieka, z regularnymi brzegami, drabinkami i schodkami.
Są onseny wewnątrz budynków o bardzo różnym standardzie: minimalistyczne, mające jedynie spełniać praktyczne funkcje onsenu; estetyczne obiekty kąpielowe; ekskluzywne baseny w hotelach i centrach spa, w których dodatkowo można skorzystać z sauny, masażu, zabiegów kosmetycznych czy wybrać się do restauracji.
Są onseny ogólnodostępne, ale są też takie zarezerwowane jedynie dla Japończyków, do których obcokrajowiec nie zostanie wpuszczony. Głównym powodem jest obawa, że dziki gajdzin nie będzie wiedział, jak się w onsenie należy zachować, czym wprawi w zakłopotanie pozostałych gości. W 1999 do onsenu w Otaru na Hokkaido nie wpuszczono nawet Japończyka urodzonego w USA, ponieważ wyglądał za bardzo ‘zachodnio’. Niestety zadzieranie z amerykańskim Japończykiem nie wyszło rdzennym Japończykom na dobre. Sprawa skończyła się w sądzie, co kosztowało onsen jedyne milion jenów odszkodowania.
Cen onsenów określić się nie da. Wszystko zależy od standardu i polityki cenowej obiektu. Te najprostsze mogą być nawet za darmo. Te ze średniej półki to koszt od 300 do 1000 jenów. Prywatne zaczynają się od kilku tysięcy. Górnej granicy praktycznie nie ma.
Onsenowe Savoir Vivre czyli jak nie popełnić gajdzinowskiej gafy
W onsenach panują ściśle określone zasady, których należy restrykcyjnie przestrzegać. Zdarzają się odstępstwa lub obostrzenia specyficzne dla danego obiektu. Zawsze najlepiej obserwować, jak zachowują się Japończycy i robić to co oni. Jednak istnieje pewien zestaw zasad stosowanych w znakomitej większości łaźni.
Przebieralnia
Przygoda z onsenem rozpoczyna się w przebieralni. Pierwsze wyzwanie to zidentyfikować tą właściwą. Do damskiej prowadzą zwykle czerwone drzwi lub kotara z oznaczeniem 女,do męskiej niebieskie lub kotara oznaczone 男.Przed wejściem należy zdjąć buty. W pomieszczeniu dostępne są szafki lub zwykłe kosze, gdzie należy zostawić wszystkie rzeczy osobiste oprócz małego ręcznika, który wykorzystuje się na etapie szorowania w łazience i, później, w onsenie. W przebieralni należy też nakleić plastry na tatuaże. Osoby z dużymi tatuażami publiczne onseny mogą sobie od razu podarować, ponieważ najprawdopodobniej zostaną z nich wyproszone, a już na pewno wzbudzą zniesmaczenie wśród Japończyków. Tatuaż to w Japonii znak przynależności do mafii i organizacji przestępczych. Najlepiej wtedy poszukać onsenu typowo turystycznego w hotelach, gdzie można zginąć w tłumie innych gajdzinów.
Wspólna Łazienka
Kolejnym przystankiem jest pomieszczenie ze stanowiskami, przy których należy się dokładnie wyszorować i dokładnie opłukać. W większości onsenów są dostępne kosmetyki. Nie ma ich w typowo publicznych łaźniach. Japończycy oszczędzają wodę, więc należy ją za każdym razem zakręcać na czas szorowania. Zazwyczaj w każdej zagródce stoi wiaderko, do którego powinno się nalać wody, zakręcić kran i spłukać ciało przy jego użyciu. Należy powtórzyć tą czynność przynajmniej dwa razy. Po zakończeniu toalety wypada dokładnie opłukać stanowisko dla zwiększenia komfortu mycia kolejnej osoby. Warto zmoczyć mały ręcznik w lodowatej wodzie. Może się to okazać zbawienne, jeżeli temperatura wody w onsenie okaże się zbyt gorąca.
Onsen
W onsenie zanurzamy się jedynie do szyi. Absolutnie nie można moczyć głowy. Nie wolno też dotknąć wody włosami, koniecznie muszą być związane. Małego ręcznika nie wolno moczyć w gorącym źródle. Japończycy kładą go sobie zwykle na głowie. W onsenie się nie pływa, nie chlapie, tylko spokojnie siedzi w miejscu. Rozmawiać należy na tyle cicho, żeby nie przeszkadzać innym w relaksie. Po wyjściu nie należy płukać ciała pod bieżącą wodą. Najkorzystniej pozostawić czyniące cuda minerały na skórze jak najdłużej.
Wierzyć, czy nie wierzyć w uzdrowicielską siłę minerałów i w boskie moce oczyszczenia gorących źródeł, jest to na pewno jedno z najbardziej specyficznych doświadczeń kulturowych w Japonii.
Naszą relację z pobytu w stolicy japońskich onsenów Beppu można przeczytać TUTAJ.
Więcej artykułów o Japonii:
15 Największych Japońskich Dziwactw według Gajdżina
Nagasaki. Godzina w której Zatrzymał się Czas
Każda krowa chce zamieszkać w Kobe
Fuji. Najświętsza ze wszystkich gór
